477.rocznica śmierci Mikołaja Kopernika. Odnalezienie grobu astronoma było sensacją

W czwartek przypada 477. rocznica śmierci i 10. rocznica ponownego pochówku kanonika Mikołaja Kopernika w archikatedrze we Fromborku. Chociaż „wstrzymał Słońce i ruszył Ziemię…” nie pozostawił po sobie ani potomstwa (był księdzem) ani również dobrze oznakowanego miejsca pochówku.   

Poszukiwanie i identyfikacja szczątków Mikołaja Kopernika to niemal gotowy scenariusz na powieść historyczną.

Odnalezienie grobu i szczątków Kopernika wcale nie było prostym zadaniem. Chociaż prace archeologiczne na Wzgórzu Katedralnym doprowadziły do odkrycia tajemniczego grobu, gdzie pochowano mężczyznę w wieku 60-70 lat. Odkryto tam czaszkę bez żuchwy i kości. Wszystko wskazywało na Kopernika jednak trzeba było mieć 100-procentową pewność.

Można by powiedzieć, że w dzisiejszych czasach – porównując kod DNA zmarłego można ustalić kim był. Oczywiście, jednak powstał jeden poważny problem. Kopernik, jako ksiądz nie pozostawił po sobie potomstwa. Trudno więc było znaleźć „genetyczny trop” polskiego astronoma.

Grób Kopernika musiał być we Fromborku

Frombork to niewielkie miasto w woj. warmińsko-mazurskim. To tam przez ponad trzydzieści lat prowadził swe badania i tam właśnie powstało przełomowe dzieło w historii astronomii „De revolutionibus orbium coelestium” (O obrotach sfer niebieskich).

Kopernik przyjechał do Fromborka w 1510 r., aby objąć urzędy kanclerza i wizytatora tamtejszej kapituły katedralnej. Jednocześnie nabył dom, w którym zorganizował obserwatorium astronomiczne. Przez długie lata skrzętnie notował wyniki swych badań i gromadził księgozbiór z dziedziny astronomii i medycyny (był także lekarzem).

Wojna ze Szwecją i kradzież zbiorów Kopernika

Szwedzi zrabowali księgi Kopernika w 1626 r. i te trafiły na uniwersytet w Uppsali. Przechowywany w Szwecji księgozbiór kopernikański, wraz z odręcznymi zapiskami astronoma, stanowił podstawę badań nad jego dziełem. Po trzystu osiemdziesięciu dwóch latach od chwili wywiezienia z Polski okazało się, że oprócz myśli naukowej astronoma zachowały jego bardzo „osobistą” cząstkę…. włosy.

Niepewne miejsce pochówku Kopernika – Frombork czy Toruń?

Kopernik zmarł w 1543 r. we Fromborku i tam właśnie, wedle wszelkiego prawdopodobieństwa, miał zostać pochowany. W 1580 r. biskup Marcin Kromer umieścił we fromborskiej katedrze jego pamiątkowe epitafium. Jednak z biegiem lat szczegóły i dokładne miejsce złożenia prochów astronoma zatarły się w ludzkiej pamięci. Sprawę komplikował fakt, że w toruńskim kościele także pojawiła się tablica kommemoratywna. W ciągu stuleci podejmowano próby odszukania szczątków astronoma, ale bez rezultatu. Przełom nastąpił dopiero na początku XXI w.

Kanonicy kapituły katedralnej we Fromborku opiekowali się dożywotnio poszczególnymi ołtarzami w świątyni, a po śmierci mogli pod nimi spocząć. Ołtarz Świętego Krzyża „przynależał” właśnie do Kopernika. To była jedna ze wskazówek dla badaczy, gdzie szukać grobu. W 2005 r. odnaleziono szczątki kilku osób. Należało stwierdzić, które z nich należały do Kopernika. Podjęto m.in. próbę rekonstrukcji twarzy na podstawie zachowanej czaszki i porównanie jej z portretami astronoma. Całkowitą pewność przy identyfikacji mogły potwierdzić badania DNA, ale do tego potrzebny był materiał genetyczny. Pojawiło się pytanie gdzie można go odszukać. I tutaj z pomocą przyszli Szwedzi, a właściwie księgozbiór Kopernika, który był w ich posiadaniu.

Włos Kopernika przemawia zza grobu

Istniała szansa, że podczas długich godzin spędzonych nad księgami, jakiś włos astronoma mógł wpaść między karty i przetrwać kilka stuleci. Okazało się, że był to strzał w dziesiątkę. Włosy się znalazły, a co więcej ich DNA pasowało do DNA ze szkieletu, który uznano wcześniej za szczątki Kopernika. W 2008 r. nie było już wątpliwości, że prochy astronoma zostały odnalezione. Dwa lata później spoczęły ponownie w katedrze we Fromborku.

Rocznie katedrę we Fromborku odwiedza ok. 70 tys. turystów z Polski i świata. Grób Kopernika chętnie odwiedzają m.in. goście z Japonii.

Mikołaj Kopernik urodził się 19 lutego 1473 w Toruniu, zmarł w 1543 we Fromborku, gdzie spędził wiele lat życia jako kanonik kapituły warmińskiej. Kopernik na Warmii pracował też w Olsztynie i Lidzbarku Warmińskim.

źródło: skarbnicanarodowa.pl