To warto zobaczyć. Izba Pamięci Karola Małłka

W izbie pamięci, którą udostępniono zwiedzającym, zgromadzono przedmioty związane z życiem i twórczością Małłka. Większość ekspozycji zajmują książki, publikacje, dokumenty i fotografie rodzinne tego zasłużonego dla polskości Mazur działacza.

Dodatkowo w izbie można zobaczyć wystawę fotograficzną przedstawiającą stare zdjęcia wsi i rzeki Krutyni. Zdjęcia pochodzą ze zbiorów pana Waldemara Bzury i pana Macieja Witkowskiego.

Wśród pamiątek jest wykonana przez niego mapa Krutyni ze spisem dawnych mieszkańców oraz oryginalne meble z jego domu. W pokoju - zaaranżowanym na pracownie pisarską - prezentowane są również archiwalne zdjęcia wsi i rzeki Krutyni, która jest najpopularniejszą trasą spływów kajakowych na Mazurach.

Izba pamięci znajduje się w ośrodku edukacji przyrodniczo-kulturowej, mieszczącym się w dawnej stodole z końca XIX w. Pamiątki po pisarzu prezentowane są w odrębnym pomieszczeniu, w którym kiedyś w sezonie letnim znajdowała się poczta. Wcześniej zajmowały one jedynie niewielką część wystawy w sali tamtejszego muzeum przyrody.

Mazurski pisarz mieszkał we wsi Krutyń w latach 1951-57. Upamiętniono go tablicą na głazie w pobliżu miejscowej szkoły, a jego imieniem nazwano szlak turystyczny prowadzący do leśniczówki Pranie oraz pomnik przyrody - sędziwy dąb rosnący w rezerwacie na wschodnim brzegu Jeziora Mokrego.

Karol Małłek (1898-1969) był działaczem mazurskim, pisarzem i folklorystą. Pochodził z polskiej rodziny. Prowadził działalność oświatową wśród Mazurów. W 1931 roku pełnił funkcję sekretarza Związku Mazurów.

Współpracował z "Gazetą Mazurską" oraz "Kalendarzem dla Mazurów". Publikował wiersze, artykuły, prace folklorystyczne i felietony. Debiutował utworem scenicznym „Jutrznia na Gody” opartym na tradycjach ludowych. Zbierał pieśni ludowe, podania, przysłowia, opisy obrzędów mazurskich, które opublikował w licznych artykułach. Wydał „Mazurski śpiewnik regionalny”, „Plon czyli dożynki na Mazurach”, „Wesele mazurskie”.

Był redaktorem „Kalendarza dla Mazurów na 1939 rok”. Był członkiem Związku Literatów Polskich oraz honorowym członkiem Ośrodka Badań Naukowych im. W. Kętrzyńskiego w Olsztynie.

W czasie II wojny - dla uniknięcia niemieckich represji za działalność na rzecz polskości Mazur - ukrywał się pod przybranym nazwiskiem w Warszawie, gdzie pracował jako robotnik.

W 1945 r. pełnił krótko urząd starosty w Działdowie. Potem był prezesem Instytutu Mazurskiego w Olsztynie i kierownikiem Mazurskiego Uniwersytetu Ludowego. Następnie, do przejścia na emeryturę, pracował w kuratorium. Zmarł w Krutyni, jego grób znajduje się na cmentarzu komunalnym w Olsztynie.

Od 1988 roku imieniem Karola Małłka nazwano Nagrody przyznawane przez redakcję „Warmii i Mazur”. Szkoła Podstawowa w Krutyni przyjęła Karola Małłka za patrona. Pomnik przyrody Dąb nad Mukrem k. Zgonu oraz żółty szlak turystyczny z Krutyni do leśniczówki Pranie noszą imię Karola Małłka.

fot. Informacja Turystyczna Mrągowo