Bunkier, kwatera Hansa Lammersa

Położony w gęstych lasach Mazur, regionu znanego z malowniczych jezior i pozostałości wojennych, leży mniej znany relikt II wojny światowej: kompleks bunkrów Hansa Lammersa, szefa Kancelarii III Rzeszy. Bunkry, położone niedaleko wsi Radzieje, były jedną z najmniejszych niemieckich kwater dowodzenia. Jego strategiczne położenie wzdłuż linii kolejowej Kętrzyn-Węgorzewo czyniło go kluczową bazą operacyjną. Kompleks funkcjonował w latach 1941-1944 roku.

Kompleks bunkrów znajduje się około 20 km od Kętrzyna, w miejscowość Radzieje na Mazurach.

Jadąc od strony Kętrzyna należy ok. 3 km za wsią Radzieje skręcić w lewo w polną drogę. Kwatera znajduje się tuż za nieczynną linią kolejową Kętrzyn-Węgorzewo. Za przejazdem kolejowym zaczyna się doskonale zachowana od czasów II wojny światowej betonowa droga. Po obu stronach drogi rozlokowane są obiekty kwatery. Do dziś w nienaruszonym stanie przetrwał tylko jeden bunkier.

Betonowa droga prowadząca do bunkra, w kształcie litery "S", otoczona jest pozostałościami ceglanych baraków i dwóch żelbetowych schronów. Mieściły sztab operacyjny naczelnego dowództwa Luftwaffe w krytycznych fazach wojny, zwłaszcza gdy front radziecki zbliżył się w sierpniu 1944 roku.

W nienaruszonym stanie jest tylko jeden ze schronów - pozostałe są częściowo lub całkowicie zniszczone.

Na terenie kwatery znajdują się dwa żelbetowe schrony położone przy zakończeniach wymienionej drogi. Większy ze schronów ma wymiary 22 m × 15 m. Od niego wzdłuż linii drogi znajdowało się 7 murowanych z cegły baraków o wymiarach 50 × 12 m (pozostały tylko fundamenty). Mniejszy schron ma wymiary 9 m × 7,5 m. Od tego schronu, także wzdłuż linii drogi ustawione były baraki drewniane. Kwatera posiadała pełną infrastrukturę techniczną (studnia głębinowa, kanalizacja) i otoczona była zasiekami z drutów kolczastych. Przy kwaterze była bocznica kolejowa (rozładunek materiałów budowlanych) oraz stacja, na której zatrzymywał się pociąg motorowy relacji Wilczy Szaniec – kwatera „Anna” w Mamerkach.

Do kwatery „Wendula” 20 sierpnia 1944 przeniósł się wydział operacyjny sztabu Naczelnego Dowództwa Wojsk Lotniczych (OKL) spod Gołdapi – front radziecki przybliżał się coraz bardziej.

Dziś bunkier jest świadectwem mrocznej historii regionu, służąc jako ponure przypomnienie strategicznego znaczenia tego obszaru podczas wojny. Miejsce to jest częścią szerszej narracji, która obejmuje niesławny Wilczy Szaniec i inne instalacje wojskowe rozsiane po Mazurach, które stały się punktami zainteresowania dla osób zafascynowanych historią wojskowości i trwałymi śladami konfliktu.

Kompleks bunkrów Hansa Lammersa, choć nie jest tak powszechnie znany jak inne miejsca związane z wojną, stanowi integralny element historycznej układanki, która składa się na bogaty obraz przeszłości Mazur.

Hans Lammers - urodził się 27 maja 1879 w Lublińcu, zmarł 4 stycznia 1962 w Düsseldorfie. Z wykształcenia był prawnikiem, z zawodu sędzią. Uznany został za zbrodniarza hitlerowskiego. W latach 1933-1945 szef kancelarii cywilnej Adolfa Hitlera.

W 1912 zaczął pracę w sądzie okręgowym w Bytomiu. Walczył w I wojnie światowej. Od 1921 w ministerstwie spraw wewnętrznych. Do NSDAP wstąpił w 1932. W latach 1933–1945 pełnił funkcję szefa Kancelarii III Rzeszy (od 1933 jako sekretarz stanu, od 1937 jako minister – szef Kancelarii Rzeszy). Prawa ręka kanclerza Rzeszy Hitlera do wszystkich spraw cywilnych hitlerowskich Niemiec. W 1940 otrzymał stopień SS-Obergruppenführera.

Lammers jako sprawny urzędnik w najwyższym aparacie władzy przygotowywał i nadawał bieg sprawom, które w rozumieniu prawa międzynarodowego miały zbrodniczy charakter. Był odpowiedzialny za eksterminację narodów podbitych państw, w tym za wysiedlanie ludności polskiej z terenów włączonych do Rzeszy i kreowanie polityki Hansa Franka na terenie Generalnego Gubernatorstwa. Hans Lammers został skazany przez Amerykański Trybunał Wojskowy w Norymberdze 11 kwietnia 1949 na 20 lat więzienia. Więzienie Landsberg opuścił w 1954 roku.